آیت الله حسینی گرگانی: انحطاط اخیر جایگاه زن؛ بخاطر تنزل دیانت است

حضرت آیت الله آقای حاج آقامیرتقی حسینی گرگانی(دام ظله) به مناسبت سالروز حمله خونین به مسجد جامع گوهرشاد و کشتار مردم متدین بدستور رضاخان پهلوی در روز بیست و یکم تیر ماه ۱۳۱۴ شمسی که روز عفاف و حجاب نامگذاری گردیده، با اشاره به اینکه اسلام زن را به اوج عزّت و رفعت نائل ساخته است فرمودند: قرآن کریم بر خلاف همه آراى فلسفى و مذهبى و عادات موجوده پیش از نزول و هنگام نزولش، و حتّى برخلاف بعضى از عادات موجود عصر تمدّن و آراى ارائه شده از طرف فلاسفه و سیاستمداران، براى زن حدّ و مرزى معیّن ابراز داشته است.
براستى بدون اینکه مقام زن را پائین بیاورد، یا او را تحقیر کند و یا شأن او را از مرد کمتر بداند، در موارد متعدّدى وى را در ردیف مرد آورده است. راست این است که اگر زن به صورت کالا و موجود شهوت‏ آمیزى براى مرد به شمار آید، از مقام خود در زندگى پائین آمده و انحطاط یافته است، در حالى که زن در همان موقع؛ نیمى از زندگى در نوسازى زندگى است، و نیمى از خانه در به‌وجود آوردن خانه است، و نیمى از اجتماع در تحکیم اجتماع بوده، و نیز نیمى از خوشبختى در هسته‏ سازى و تکمیل خوشبختى است. خواسته‏ هاى مرد و خواسته‏ هاى زن؛ هر دو از معدنى واحد برمى‏ خیزد تا خمیرمایه و دست‏پخت خود را از آن معدن بگیرند. از این رو، روا نیست که یکی از دو جزء خمیر و معدن بخاطر به هیچ گرفتن آن و یا ثمن بخس و تقلیل قیمت آن، فاسد و تباه شود.

ایشان بیان داشتند: برخى عقیده دارند که اسلام زن را در تمامى موارد برابر با مرد قرار داده است و بعضى دیگر معتقدند اسلام دشمن زن است؛ چرا که او را تا مرحله‏ اى نزدیک به حیوانات پائین آورده است. و به عبارت دیگر، مى‏ گویند: زن در اسلام به عنوان وسیله‏ اى براى کامرانى و توالد و تناسل در اختیار مرد قرار داده شده است و مرد در همه چیز و در هر مقامى بر زن ترجیح دارد.
شکّى نیست که هر دو نظریه از حقیقت دور است و این‌گونه اظهار نظرها از عدم شناخت محتواى غنى اسلام ناشى مى‏ شود و یا خداى ناکرده، از روى سوء نیّت و خدشه‏ دار نمودن دین مبین اسلام در نظر بخش عظیمى از جامعه ابراز شده است. آنچه را که دشمنان اسلام و انقلاب مطرح مى‏ نمایند، جاى هیچ شکّ و شبهه‏ اى نیست که مغرضانه و از روى عناد بیان مى‏ کنند و مى‏ خواهند جلوى حرکت بزرگ انقلاب و اسلام سدّ ایجاد نموده و خیزشى را که در اروپا براى روى آوردن به اسلام ایجاد شده است را نابود سازند.
امروزه شاهد آن هستیم که در فرانسه و سایر کشورهاى اروپایى به صورت آشکارا با اسلام مخالفت مى‏ شود و در مورد منع حجاب، قانون تصویب مى‏ کنند، با این‌که داعیه مهدیّت تمدّن و دموکراسى را دارند. خلاصه آنکه با اسلام و محتواى زنده و پویاى آن و هرچه که به عنوان مظاهر اسلام شناخته شده است، مخالفت مى‏ نمایند تا نام و برنامه‏ اى به عنوان اسلام مطرح نباشد.

معظم‏ له در ادامه افزودند: تعاملات فرهنگى در راستاى پیشرفت وسائل و ابزار ارتباط جمعى، فرهنگى و اطّلاع‌رسانى، خود به خود سؤالاتى را به‌وجود مى‏ آورد. از جمله؛ مسأله زن و طرز تلقّى اسلام از آن. از سوى دیگر، روشنفکران براى سرعت دادن به توسعه فرهنگى و سیاسى مى‏ خواهند از نیروها و توانایى‏ هاى بالقوّه بانوان استفاده کنند، به حضور آنان در صحنه‏ هاى مختلف اقتصادى، فرهنگى، اجتماعى و سیاسى نیاز مبرم دارند. و از آنجا که توسعه و تجدّد بدون حضور و نقش زن امکان‏ پذیر نیست و جامعه ما نیز به سمت و سوى توسعه و تجدّد در حرکت است، ناچار مى‏ بایست به این مقوله بپردازد و راه حلّ صحیح و معقول برخاسته از متن اسلام ناب را ارائه نماید تا پاسخگوى کامل همه جوانب باشد.
براى همگان روشن است که نظام اسلامى نمى‏ تواند این قشر عظیم جامعه را از پیکره خود جدا کرده و زنان را از فعالیّت باز دارد؛ چه‌آنکه نتیجه‏ اش عقب‏ ماندگى و شکست قطعى است و اصلاً جامعه ایرانى ما زمانى موفّق مى‏ شود که از تمام نیروهاى انسانى خویش بهره‏ گیرى صحیح داشته باشد و به شکلى منطقى از آنها استفاده بهینه نماید.

این استاد برجسته درس خارج حوزه علمیه قم گفت: اسلام دینى جهانى، جاویدان و عهده‏ دار پاسخگویى به نیازهاى انسان در تمام زمان‏ ها و زمینه‏ هاست. دینى با این داعیه و جهانى با سرعتى سرسام‏ آور متغیّر، هنگامى قابل جمع‏ هستند که پاسخ تمام نیازهاى مردم و جامعه را شفّاف بیان کند. طبیعى است که این پاسخ‏ دهى بسیار پیچیده و حسّاس مى‏ باشد، لذا مى‏ طلبد که مسائل اجتماعى با توجّه به مقتضیات زمان مورد ارزیابى تازه قرار گیرند.
مقتضیات عصر ما ایجاب مى‏ کند که بسیارى از مسائل مجدّداً مورد ارزشیابى قرار گیرد و به ارزشیابى‏ هاى گذشته بسنده نشود. نظام حقوق و تکالیف خانوادگى از جمله این سلسله مسائل است.

مرجع عالیقدر حضرت آیت الله سید میرتقی حسینی گرگانی در ادامه بیان داشتند: گوستاو لوبون فرانسوى در جایی نوشته است: اسلام در وضع زنان مشرق، تأثیر نمایان و رضایت‌بخشی را بخشیده است. اسلام به‌جای اینکه از مقام زن کاسته و وی را پست و فرومایه معرّفی کند چنان‌که در این عصر (پایان قرن نوزدهم میلادی) بدون هیچ تعقّلی وِرد زبان خاص و عام است، مقام زن را در جامعه بسی بالابرده، نسبت به ترقّی و سعادت وی خدمات نمایانی انجام داد. مثلاً احکام وراثت قرآن در مقابل قانون اروپا برای زن بی‌نهایت مفید و از مطالعه‌ی آن معلوم می‌شود که تا چه اندازه رعایت حقوق زن را به عمل آورده است.

ایشان گفتند: برای معلوم داشتن درجه‌ی تأثیری که اسلام در وضع و حالت زنان بخشیده، بهترین طریقه این است که مراجعه به قبل از اسلام نموده و معلوم داریم که در آن زمان وضع آنان چه بوده و چه مقامی را در جامعه دارا بودند و بعد از اسلام به چه مقامی نائل شدند.
از اقوال مورخین معلوم می‌شود که در دوره‌ی تمدّن اسلامی، به زنان عیناً همان درجه و مقامی داده شد که زنان اروپا بعد از مدت طولانی آن را دارا شدند؛ یعنی بعد از اینکه رفتار بهادارانه و جوانمردانه‌ی اعراب اندلس در اروپا بنای اشاعت را گذاشت، زنان اروپا رنگ و روی عزت و احترام را دیدند.
آن دین و آئینی که توانست زن را از آن درجه پست و ذلّت‌بار نجات بخشیده و به اوج عزّت و رفعت نائل سازد، دین مبین اسلام بوده است، نه مذهب مسیحیت، چنان‏که عامّه خیال مى‏ کنند؛ زیرا مى‏ بینیم که در قرون وسطا، رؤسا و سردارهای اروپایی با آنکه مسیحى بودند، ولى پاس احترام به زنان را نگاه نمى‏ داشتند. و از مطالعه و بررسى تواریخ قدیمه در این مطلب شبهه‏ اى باقى نمى‏ ماند که قبل از آنکه مسلمان‏ها رعایت و احترام به زنان را به گذشتگان اروپایی بیاموزند، امراء و سرداران آنان نسبت به زن با کمال وحشیگرى سلوک مى‏ نمودند.

حضرت آیت الله حسینی گرگانی بیان داشتند: در عروج مدنیّت اسلام و اعزاز و اکرام زن، در میان مسلمین زنان تحصیل کرده و استاد در دانش و ادب به کثرت وجود داشتند. در عصر خلفاى عبّاسى در مشرق و در زمان بنى‏ امیّه در اندلس بانوان زیادى در اقسام دانش و ادب شهره بودند.

ایشان تأکید نمودند: انحطاطى که اخیراً براى زن پیدا شده است، به اسلام هیچ مربوط نیست، بلکه بدین جهت است که دیانت اسلام رو به تنزّل گذارده است.

وى گفت: اسلام اوّلین آئینی است که در اصلاح حال زنان و ترقّى و تعالى آنان قدم‏ هاى بسیار وسیعى برداشته است؛ زیرا این مطلب مسلّم است که در میان تمام مذاهب و اقوامى که قبل از اسلام آمده‏ اند، وضع و حالت زن بیش از حدّ ضایع و خراب بوده است.
حقوق قانونى که براى زنان منکوحه از روى قرآن و کتب فقهیّه مقرّر شده، از حقوق زنان اروپا به مراتب بیشتر و بالاتر است.
زنان اسلام نه این‌که فقط مِهر مى‏ گیرند، بلکه املاک شخصى آنان نیز کاملاً در ید تصرّف خود آنهاست، و در هزینه و مصارف خانوادگى نیز ملزم نیستند که شرکت کنند و ریالى خرج نمایند، و اگر شوهرش وفات کند نیز سهم معیّنى از ترکه مرد به او داده مى‏ شود.

حضرت آیت الله حسینی گرگانی در پایان فرمودند: زن مسلمان به نیکی دریافته است که از بزرگترین وظایف او این است که علاوه بر حفظ حجاب و در کنار کوشش در نگهداری آن و رعایت موازین شرعی، باید به زندگانی خود و همسرش طراوت و روح ببخشد، اطفال را پرورش و تربیت نماید، و هیچ‌وقت تصوّر نمی‌کند آنهایی که به کارهای خارج از خانه واداشته می‌شوند، بتوانند به شکل درست، از عهده‌ی وظایف مذکوره برآیند.